Hollanda Başbakanı Mark Rutte bugün AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşmek üzere Turkiye’ye geliyor. Tam sekiz yıl sonra Hollanda ile gerçekleştirilecek bu yakın diplomatik temasta öncelikli konu Rusya’nın Ukrayna’yı işgali olacak. İletişim Başkanlığı’ndan yapılan açıklamada, Rutte’nin ziyareti kapsamında “Başta Ukrayna olmak üzere güncel bölgesel ve uluslararası meseleler hakkında fikir teatisinde bulunulması da planlanmaktadır” ifadelerine yer verildi.
Peki, 2017 yılında Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Fatma Betül Sayan Kaya’nın Hollanda’dan sınır dışı edilmesinden sonra gerileyen Türkiye-Hollanda ilişkileri son dönemde nasıl bir ivme kazandı? Başbakan Rutte, neden Erdoğan ile görüşmek istiyor? İki lider arasındaki görüşmeler neden önemli?
Hollanda’nın önde gelen yayın kuruluşlarından RTL, kritik görüşme öncesi durumu analiz eden ve Rutte’nin Erdoğan’dan ‘asıl istediğinin ne olduğunu’ ele alan bir yazı yayımladı.
ERDOĞAN ‘FAŞİSTLER’ DİYE TEPKİ GÖSTERMİŞTİ
Yazıda, çok uzun olmayan bir süre önce Hollanda ile Türkiye arasındaki ilişkilerin tüm zamanların en düşük seviyesinde olduğu vurgulanırken, buna neden olarak Bakan Kaya’nın Hollanda’dan sınır dışı edilmesi sonrası, Erdoğan’ın dört yıl önce yaptığı bir konuşmada Hollandalılara ‘faşistler ve Nazi kalıntıları’ dediği sözleri gösterildi. Karşılıklı atışmaların krizi tırmandırdığı ve iki ülke arasında büyük bir diplomatik anlaşmazlığa yol açtığı vurgulandı.
O zamandan beri iki ülke yavaş yavaş yeniden temas kurmaya başladı. Eylül ayında Hollanda Maliye Bakanı Sigrid Kaag, Afganistan’daki durumu görüşmek üzere Türkiye’ye geldi. Ancak daha sonra Osman Kavala’nın hapiste tutulmasına tepki gösteren ülkelerden biri Hollanda olunca ve büyükelçi krizi çıkınca yine iki ülke arasındaki ilişkiler yeni bir döneme girdi.
RUTTE, ERDOĞAN’DAN NE İSTİYOR?
“Peki Rutte neden şu anda Türkiye’yi ziyaret ediyor?” RTL’ye göre bugünkü görüşmelerin ana konusu Ukrayna’daki savaş olacak. Perşembe günü Brüksel’de yapılması planlanan NATO zirvesi öncesi iki liderin görüşmesi önemli. Rutte’nin Erdoğan ile görüşmesinde, Rusya’ya yönelik yaptırımların ele alınması da planlanıyor.
Hollandalı Türkiye uzmanı Erik-Jan Zürcher, Rutte’nin Erdoğan’ı ziyaretinin temel nedeninde, Türkiye’yi Batı kanadına daha fazla yaklaştırmak olduğuna inanıyor. Zürcher’ göre, “Rutte, Rusya’ya yönelik yaptırımlara katılmayan Türkiye’nin mümkün olduğunca NATO ve AB ile uyum içinde olmasını istiyor.”
‘TÜRKİYE, YAPTIRIMLARI ETKİSİZ HALE GETİRİYOR’
Türkiye’nin tarafsız tutumunun Batı’da soruna neden olduğunu vurgulayan Hollandalı uzman, “Erdoğan’ın tavrı yaptırımları etkisiz hale getiriyor. Türkiye ve özellikle İstanbul, dış dünyaya ulaşmak isteyen ve askerden kaçan Rusların rotası haline geldi. Öte yandan, Rus turistler de Türkiye’ye gelmeyi sürdürüyor. Türkiye’deki havalimanları aracılığıyla Ruslar rahatlıkla Avrupa’ya, ABD’ye hatta Asya’ya ve Afrika’ya uçabiliyor. Bu da yaptırımları etkisiz hale getiriyor” dedi.
RTL muhabiri ve seyahat sırasında Rutte’yi takip eden isimlerden muhabir Olaf Koens de Rutte ve Erdoğan arasındaki görüşmelerin ‘oldukça hassas’ olduğunu vurgularken, “Türkiye, Ukrayna’ya kritik öneme sahip İHA’lar tedarik ediyor. Ancak Türkiye, aynı zamanda, Rusya’dan NATO içinde büyük bir çatışmaya yol açan gelişmiş füze savunma sistemi S-400leri de satın aldı. Şimdi bu sistemin yeniden inşasından söz ediliyor. Ancak Ukrayna’daki durum göz önüne alındığında bu hiç de o kadar kolay değil” yorumunu yaptı.
‘YENİ BİR EKONOMİK SORUN OLUŞMASIN DİYE…’
Hollandalı analistlere göre, bu görüşme, 2023 seçimleri yaklaşırken ve Türk Lirası tarihi değer kaybederken, Erdoğan için de oldukça önemli. Zürcher, ekonomik krizin ortasında Erdoğan’ın savaş yüzünden daha çok zorluk yaşayabileceğini belirtti.
Zürcher, “Türkiye’nin ekonomik olarak kaybedeceği çok şey var, ancak siyasi olarak bu savaştan kazanacağı çok şey var” dedi. Türkiye uzmanı, “Türklerin hem Ukrayna hem de Rusya ile iyi ilişkileri var. Rus gazı ve tahılı Türkiye için çok önemli. Dolayısıyla Erdoğan için savaş yeni ve büyük bir ekonomik sorun oluşturuyor” dedi. Zürcher, Erdoğan’ın Rusya-Ukrayna savaşında ‘arabulucu’ rolü üstlenmesinin ona Türkiye ile Batı arasındaki bağları güçlendirme şansı verdiğini vurgularken, “böylece ülkesini yeniden yabancı para için cazip bir yatırım merkezi haline getirmek istiyor” yorumunu yaptı.
Rutte daha önce NATO üyesi ülkelerin birbirleriyle yoğun tartışmalara devam etmesinin önemine değindiği konuşmasında, “Türkiye doğu kanadının savunması için çok önemli” ifadelerini kullanmıştı.