Dünya üzerinde birçok araştırmacı, bugüne kadar rüya görme sebepleri üzerinde çalışmalarda bulundu ve rüya görmenin faydaları hakkında farklı görüşler sundu. Özellikle bilinçaltının gün içinde yaşananları filtrelemesi veya uykumuzda psikolojik destek sağlaması faydalarına örnek olarak gösterilebilir.
Kuzey Carolina, Durham’daki Duke Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde uyku araştırmacısı olan Jade Wu, çoğu rüyanın uykunun REM (hızlı göz hareketi) aşamasında gerçekleştiğini söylüyor. Buna göre anlatılar inşa edilirken, kapalı gözleriniz ileri hareket eder ve vücudunuzun geri kalanı hareketsiz kalır.
New York’taki Rochester Üniversitesi Uyku ve Nörofizyoloji Laboratuvarı’nda araştırmacı olan Michelle Carr, “Gece geçtikçe rüyalarınız daha ayrıntılı hale geliyor. REM dönemleri daha uzun sürüyor, hikaye hatları daha canlı ve daha duygusal hale geliyor ve çağrışımlar daha tuhaf hale geliyor” diyor.
Bu aşamada garip birleşimler gerçekleşir, çünkü prefrontal korteks (beyninizin mantıktan sorumlu kısmı) rüya görürken daha az aktiftir. Harvard Tıp Okulu’nda psikoloji yardımcı doçent Deirdre Barrett, “‘Bu mantıklı değil’ diyen bir sansürünüz yok” diye açıklıyor. Aynı zamanda, görsel korteks aktivitesini arttırır. Beyindeki bu değişimler, gerçeküstü senaryoların ortaya çıkması için zemin hazırlıyor.
‘HERKES RÜYA GÖRÜR, ÖNEMLİ OLAN HATIRLAMAK’
Massachusetts Amherst Üniversitesi Psikoloji ve Beyin Bilimleri Bölümü’nde profesör olan Rebecca Spencer, bazı insanlar hiç rüya görmediklerinden şüphelenir, ancak rüyalar evrenseldir, diyor. Spencer, “Herkes rüya görür. Soru şu: Onları hatırlıyor musun? Rüyalar kısa süreli belleğimizde saklanır ve genellikle hızlı bir şekilde dağılır, bu da tam ortasında uyanırsanız onları hatırlama olasılığınız daha yüksek olduğu anlamına gelir” diye sözlerine devam ediyor.
NEDEN RÜYA GÖRÜRÜZ?
Bilim insanları hala rüya görmenin biyolojik amaçlarını tartışıyor. Önde gelen teorilerden biri, önemli anıların depolanmasında rol oynamasıdır. Rüyalarımızda, günün anlamlı olaylarını, örneğin eşinizden gelen nazik bir jest veya bir arkadaşınızla olan bir tartışmayı, önceki deneyimlere bağlarız ve bu da beynin bu taze olayları nereye yerleştireceğini bulmasına yardımcı olur. Spencer “Sanki beyniniz, ‘Bunu nereye dosyalamalıyım? Daha önce böyle bir şey hissettim mi?’ diyormuş gibi davranır” diyor. Buna göre, bir arkadaşınızın davranışından dolayı kafanız karıştıysa, ormanda umutsuzca kaybolduğunuzu hayal edebilirsiniz.
‘TERAPİ NİYETİNE’
Uzmanlar ayrıca rüyaların duygularımız üzerinde çalışmamıza yardımcı olabileceğine inanıyor. California Berkeley Üniversitesi’nde nörobilim ve psikoloji profesörü olan Matthew Walker, rüyaları “gecelik terapi” olarak adlandırıyor. Walker’ın araştırmasına göre rüyalar, stres hormonlarımızın doğal olarak düşük olduğu günlerin acılarını yeniden yaşamamızı sağlıyor. Böylece ertesi sabah, olaylar dün olduğundan daha az üzücü hale geliyor.
Belki de en ilginci, rüyalarımız içgörüleri ve yaratıcı buluşları tetikleyebilir. Beatles’tan Paul McCartney, “Let It Be”nin sözlerinin kendisine bir rüyada geldiğini söylemişti. Sansürsüz, gevşek çağrışımlarla dolu gece hayallerimiz sırasında, zihinlerimiz yeni yönlerde dolaşabilir. Barrett, 1993’te Dreaming dergisinde yayınlanan ilk çalışmalarından birine işaret ediyor. Katılımcılardan bir hafta boyunca yatmadan önce kişisel bir sorun üzerinde düşünmelerini istediğinde, yaklaşık dörtte biri o soruna iyi bir çözüm sağladığını düşündükleri bir rüya gördüklerini söylüyor.
Carr, “Rüyalar hem uyanık yaşamlarımızı yansıtır hem de dikkat edersek onları iyileştirmemize yardımcı olur” diyor. Kendisi de çok uzun zaman önce olmayan, aslında kariyerinin gidişatını değiştiren rüyadan ilham alan bir aydınlanma yaşadığını şu sözlerle anlatıyor: “Büyük bir profesyonel sorumluluk alıp almamakla boğuşuyordum. Hazırlıksız ve kararsız hissettim. Bir gece, bir gelgit dalgası tarafından yutulduğum ve dehşete düştüğüm bir rüya gördüm. Dalga tam üzerime düşmek üzereyken, güvenilir bir meslektaşım elimi tuttu ve bana nasıl dalış yapacağımı, diğer tarafa güvenli bir şekilde nasıl çıkacağımı gösterdi. Sakin bir hisle uyandım ve bir adım atmaya karar verdim.”