Travma sonrası stres bozukluğu kişiyi aşırı korkutan, dehşet içinde bırakan, çaresizlik yaratan, çoğu kez olağan dışı ve beklenmedik bir şekilde gerçekleşen olayların tetiklediği bir ruhsal travma ya da ruh sağlığı durumu olarak biliniyor.
Bu olayların kişinin kendisinde veya bir yakınında ölüme yol açması ya da yaralanma tehlikesi yaratması durumunda ortaya korku, dehşet ve çaresizlik hisleri çıkabiliyor.
Deprem, sel, ve yangın gibi doğal afetler, işkence, savaş ve tecavüz gibi insan kaynaklı travmalar, kazalar, ciddi ve ölümcül tıbbi durumlar ile hastalıklar, ya da beklenmedik ölümler gibi travmatik olaylar bireylerde ruhsal travmaya yol açabiliyor. Bu tür travmatik olayları yaşayan ya da onlardan etkilenen çoğu insan, geçici olarak şartlara ve çevrelerine uyum sağlamakta ve durumla başa çıkmakta zorluk çekebiliyor.
Dr. Öğr. Üyesi Esra Savaş, travmatik etkiler yaratan bu olaylara anında müdahale edilmediğinde daha büyük sorunlar yarattığını kaydetti.
Savaş, psikolojik ilk yardımın, terapi veya tedavi olmadığını belirterek, “Olayı yaşayan kişinin, öncelikli olarak üzerinde hissettiği stresin azaltılması sağlanır. Bu sayede bireyin travma sonrası uyum süreci artar ve hızlanır” ifadelerini kullandı.
“KİŞİ, ŞOK ANINI DAHA KOLAY ATLATABİLİR”
AFAD’ın yaptığı açıklamalara göre, 180 ülkenin yer aldığı “En Riskli Ülkeler Endeksi” listesinde Türkiye’nin, 113. ülke konumunda bulunduğunu aktaran Savaş, şunları kaydetti:
“Özellikle 2020 yılında yaşanan doğal afetler, ülkemizde 1940 yılından beri en fazla meteorolojik afetin yaşandığı yıl oldu. Bu durum gösteriyor ki tüm ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de ruhsal ve fiziksel ilk yardım hizmetlerine ihtiyaç oldukça büyük. Akut kriz durumunun hemen ardından yapılacak olan ilk durumdaki sıkıntıyı azaltarak uyum sürecini artırmayı hedefleyen psikolojik ilk yardım, kişinin daha fazla zarar görmesini engeller. Psikolojik ilk yardım; afet veya terörizme maruz kalan çocuklar, ergenler, ebeveynler/bakıcılar, aileler ve yetişkinlere, ilk müdahale ekipleri ve diğer afet yardım görevlileri tarafından yapılabilmektedir.”
Tıpkı birçok eğitim kurumu tarafından verilen ilk yardım dersleri gibi psikolojik ilk yardım eğitimlerinin de gönüllülük gösteren herkes tarafından alınabildiğini bildiren Savaş, özellikle kriz anlarından hemen sonra uygulanan psikolojik ilk yardımın, kişinin şok anını daha kolay atlatmasına yardımcı olduğunu belirtti.
Savaş, gerekli eğitimi alan herkesin, psikolog veya psikiyatrist olması fark etmeksizin, uygulayabileceği bu ilk yardım alanı ile şok içinde olan birçok bireye yardım edilebileceğini vurguladı.
