Astım, solunum yollarını tıkayan ve nefes almayı zorlaştıran kronik bir hastalık olarak tanımlanıyor. Astımda, hava yolu etrafındaki düz kaslar, alerjenler, duman, soğuk hava veya egzersiz gibi tetikleyicilere yanıt olarak kasılıyor ve mukus adı verilen yapışkan salgının üretimi artıyor; bu durum hava yolunun daralmasına neden oluyor. Çeşitli tetikleyicilere yanıt olarak gelişen astım atakları hırıltıya, nefes darlığına ve öksürüğe neden olabiliyor.
Astım hem çocukları hem de yetişkinleri etkileyebiliyor. Bunun yanı sıra;
* Hava kalitesi düşük olan şehirlerde yaşayanlar
* Sigara içenler veya bulundukları ortamlarda sigara dumanına maruz kalanlar (pasif içiciler)
* Alerjisi olan kişiler
* Ailesinde astım hastası veya alerjik bireyler olan kişiler astım için risk altında görülüyor.
ASTIMIN BELİRTİLERİ
Astım genellikle alevlenmelerle seyreden bir hastalık olarak tanımlanıyor. Alevlenme dönemleri egzersiz sırasında, alerjenlere ya da kimi kimyasallarla ortaya çıkmakla beraber aşağıdaki belirtiler görülüyor:
*Nefes alırken hırıltı veya ıslık sesi
*Öksürük
*Göğüste ağrı veya sıkışma
*Nefes darlığı
Astımın nedeni bilinmemekle birlikte, araştırmalar sonucunda astımın genetik nedenler ile enfeksiyonlar, çevresel etkenler ve kişilerin tıbbi durumuna bağlı olarak geliştiği düşünülüyor. Astım, hastadan hastaya büyük farklılıklar gösterebiliyor. Astımın tetikleyicileri arasında aşağıdaki gibi faktörler yer alıyor;
*Polenler
*Evcil hayvanlar
*Toz akarları
*Egzersiz
*Duman
*Aşırı sıcak ve aşırı soğuk hava koşulları
*Hava kirliliği
*Kimyasal kokular veya dumanlar
*Obezite
*Stres ve duygudurum bozuklukları (depresyon gibi)
*Gastroözofageal reflü hastalığı (GERD)
*Kimi viral hastalıklar
*İlaçlar
*İşlenmiş yiyecek ve içeceklerde sülfitler ve koruyucu maddeler
TANI YÖNTEMLERİ
Astım şüphesinde doktorunuz tıbbi öykünüzü dinleyecek ve fizik muayene yapıyor. Tanının netleştirilebilmesi için istenebilecek kimi testler ise şunlar:
SPİROMETRE
Astım tanısında önemli testlerden biri, bu test temelde akciğer kapasitesini ve solunumda alınan hava miktarıno ölçerek bronşların ne düzeyde daraldığının anlaşılmasına yardımcı oluyor.
ZİRVE AKIM ÖLÇÜMÜ (PEAK FLOWMETER)
Akciğer fonksiyonlarındaki değişikliği tespit etmek amacıyla kullanılıyor.
GÖRÜNTÜLEME
Göğüs röntgeni veya bilgisayarlı tomografi (BT) taraması. Astıma eşlik eden yapısal sorunlar veya enfeksiyonlar varsa ortaya çıkmasını sağlıyor.
METAKOLİN TESTİ
Metakolin adı verilen ilaç, düşük dozlarla ve kontrol altında solunum yoluyla hastaya veriliyor ve hastanın bronşlarının metakoline duyarlılığı (metakolin ile daralıp daralmadığı) tespit ediliyor.
ALERJİ TESTİ
Deri testleri veya kan testleri ile yapılıyor. Hastada alerjiye neden olan maddelerin astım ataklarını tetikleyebileceği göz önünde bulundurularak gerekli tedavilere başlanıyor.
Bunların yanı sıra doktorunuz, solunum yollarına bronkodilatör (solunum yollarınızı açan ilaç) vermeden önce ve sonra spirometri testi ve zirve akım ölçümü testi yapabiliyor. Aradaki fark, astım tanısının konulmasında yardımcı oluyor.
TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Astım hastalığının kesin bir tedavisi yok, fakat hekiminiz tarafından verilen ilaçları düzenli olarak kullanarak astım kontrol altında tutulabiliyor. Astım tedavisinin temelinde semptomlar ile tetkiklere dayalı olarak, periyodik kontrollerle uygulanan basamak tedavisi uygulanıyor. Belirti ve bulguların derecesine bağlı olarak ilaçlarınız ve dozları değişebiliyor.
Bunun yanı sıra, hekiminiz aşağıda görebileceğiniz gibi yaşam tarzı değişiklikleri de tavsiye edebiliyor:
*Sigarayı bırakmak
*Evcil hayvanlara karşı alerjiniz varsa kontrol altına almak
*Kimyasal duman ve kokuları önlemek
*Tozlu ve küflü ortamlardan uzak durmak
*Aşırı soğuktan korunmak
*Uygun egzersizler yapmak
