Beyin tartışmasız en önemli organımız. Yine de çoğumuz yıllar içinde beynimize yavaş yavaş zarar veren günlük alışkanlıklardan yeteri kadar kaçınamıyoruz.
Günlük hayatta sık yaptığımız şeylerin ‘bunama’ gibi hastalıklarla bağlantılı olduğunu duymak şaşırtıcı olabilir, ancak çoğu durumda kolayca beynimize işlenirler.
Kendi beynimize hasar veren 6 etmen şöyle sıralanıyor:
1- YALNIZLIK
Cuma gecesini bir fincan kahve ve Netflix ile yalnız geçirmenin yanlış bir tarafı yok, aslında birçokları için bu bir rüya. Ancak kendinizi yalnız veya dünyanın geri kalanından soyutlanmış hissediyorsanız, zamanla sağlığınıza zarar verebilir. Yalnız hissetmek, uzun zamandır bilişsel gerileme ve Alzheimer’ın gelişimi ile bağlantılıdır.
Harvard Tıp Okulu, amiloid artışı olan katılımcıların kendilerini yalnız olarak tanımlama olasılıklarının yedi buçuk kat daha fazla olduğunu söyledi. Pek çok insan, özellikle daha yaşlı olanlar, hayır kurumlarının denediği ve mücadele ettiği kendi seçimleri olmadığı için dünyadan kopmuş hissediyor.
2- BİR AMAÇ DUYGUNUZUN OLMAMASI
Chicago’dan 900 kişiyle yapılan dört yıllık bir araştırmaya göre, “Hayatta bir yöne ve amaç duygusuna sahibim” diyebilen kişilerin, Alzheimer hastalığına yakalanma riskinin önemli ölçüde daha düşük olduğu görüldü.
Çalışma, bir “amaca” sahip olmanın yalnızca hafıza silinmesi hastalığına karşı koruyucu olduğunu kanıtlamıyor. Benzer şekilde, araştırmalar hobileri olan veya sosyal faaliyetlerde bulunan yaşlı yetişkinlerin daha yavaş yaşlanabileceğini de göstermiştir.
Age UK şöyle diyor: “Araştırma, arkadaşlarla ve aileyle yakın bağlara sahip olmanın ve anlamlı sosyal etkinliklere katılmanın insanların ileriki yaşamlarında düşünme becerilerini daha iyi sürdürmelerine ve bilişsel gerilemeyi yavaşlatmasına yardımcı olabileceğini gösteriyor.”
3- YETERSİZ UYKU
Yalnızlık gibi, uyku eksikliği de daha sonraki yaşamda bunama ile bağlantılıdır ve şüphesiz gün boyunca işlevsellik sorunlarına da neden olur. Zorlu bir gece uykusundan sonra, her gece sersemlik ve şaşkınlık durumunun ortaya çıkma potansiyeli vardır.
Alzheimer Derneği, uykuya dalma, uykuda kalma veya kestirme gibi sorunların birçok bunama türüyle ilişkili olduğunu söylüyor.
4- EGZERSİZ YAPMAMAK
Düzenli bir egzersiz sadece vücudunuz için değil, beyin için de faydalıdır. British Columbia Üniversitesi’nde yapılan bir araştırma, düzenli aerobik egzersizin, sözel hafıza ve öğrenme ile ilgili bir beyin bölgesi olan hipokampusun boyutunu artırdığını buldu.
Benzer şekilde, Queensland Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, yüksek yoğunluklu egzersizlerin kanın beyne akmasını sağlıyor. Aktif kalmak, bunamayı önlemek için uzmanlar tarafından pekiştirilen birçok önleyici ipucundan biridir.
5- SAĞLIKSIZ DİYET
Benzer şekilde, diyetinizi sağlıklı tutmak ve kilonuzu yönetmek, yüksek tansiyon gibi hastalıkları ortadan kaldırarak beyne dolaylı olarak yardımcı olabilir. Tüm vücudu kontrol eden beyin, yakıtını ağzınıza koyduğunuz yiyeceklerden alır.
Harvard Health şunları söylüyor: “Çok sayıda vitamin, mineral ve antioksidan içeren yüksek kaliteli gıdalar yemek beyni besler ve vücudun oksijen kullandığında üretilen ve hücrelere zarar verebilecek oksidatif stresten korur”. Bazı yiyecekler beyin sağlığı için en uygun olarak kabul edilir; somon, bitter çikolata, çilek, kuruyemiş ve yumurta sadece örneklerdir.
6- YÜKSEK SESLE MÜZİK DİNLEMEK
Hopkins Medicine tarafından yapılan araştırmalara göre, işitme kaybı bunama ile bağlantılıdır. Araştırmayı yöneten Dr Frank Lin şunları söyledi: “Beyin taramaları bize işitme kaybının beyinde daha hızlı atrofiye (körelme) katkıda bulunabileceğini gösteriyor. İşitme kaybı aynı zamanda sosyal izolasyona da katkıda bulunuyor. İnsanlarla çok fazla birlikte olmak istemeyebilirsiniz ve olduğunuzda çok fazla sohbet etmeyebilirsiniz. Bu faktörler bunamaya katkıda bulunabilir.”
NHS, işitme duyunuzu korumanız için maksimum ses seviyesinin yüzde 60’ından fazla müzik dinlememeyi, kulaklıkları bir seferde bir saatten fazla kullanmamayı ve her saat en az beş dakika ara vermeyi öneriyor.
