Türkiye nüfusu 2021 yılına göre toplam 84.680.273 olup, 42.428.101 erkek ve 42.252.172 kadından oluşmaktadır. Sakarya’nın nüfusu 2021 yılına göre 1.060.876’dır.
Sakarya’nın 16 ilçesi vardır.
Sakarya’nın ilçeleri: Adapazarı, Akyazı, Arifiye, Erenler, Ferizli, Geyve, Hendek, Karapürçek, Karasu, Kaynarca, Kocaali, Pamukova, Sapanca, Serdivan, Söğütlü ve Taraklı.
Adapazarı
Bölgede önceleri Bitinyalıların, ardından Bizanslıların yaşadıkları bilinmektedir. 17 Ağustos 1999 tarihinde yaşanan deprem Adapazarı’nda da büyük hasara yol açmıştır. Resmi kayıtlara göre 3.988 yurttaş hayatını kaybetmiş 5.180 yurttaş da yaralanmıştır. 5 Mart 2000 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 593 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile “Adapazarı Belediyesi” Büyükşehir statüsüne kavuşmuştur. Adapazarı Büyükşehir Belediyesi ile alt kademe Adapazarı Belediyesi aynı adı taşıması oluşturduğu karışıklığı ortadan kaldırmak için 5747 sayılı kanunla büyükşehir belediyesinin adı Sakarya Büyükşehir Belediyesi olarak değiştirilmiştir. Yüzölçümü 562 km², nüfusu 2021 yılına göre 280.214’tür. Belediye başkanı, 2019 yerel seçimlerinde, %57,48 oy oranıyla AKP’nin adayı Mutlu Işıksu olmuştur.
Akyazı
Akyazı adını üzerinde kurulu bulunduğu Akova’dan almaktadır. 1303 tarihinde Osmanlı Devleti’’in kurucusu Osman bey’in komutanlarında Konuralp tarafından Osmanlı topraklarına katılmıştır. 1944 yılında İlçe olan Akyazı önce Kocaeli iline,1954 yılında da Sakarya’nın İl olması ile Sakarya’ya bağlanmıştır. 1941 yılında belediye teşkilatı kurulmuştur. İlçe, 23 Temmuz 2004’te, 5216 Sayılı Büyük Şehir Belediyesi Kanunu kapsamında Adapazarı Büyükşehir Belediyesi sınırlarına dâhil olmuştur. Yüzölçümü 617 km², nüfusu 2021 yılına göre 93.087’dir. Belediye başkanı, 2019 yerel seçimlerinde, %71,12 oy oranıyla AKP’nin adayı Bilal Soykan olmuştur.
Arifiye
Toyota Türkiye ve Otokar fabrikaları burada yer almaktadır. Arifiye Belediyesi, 06.03.2000 tarihinde kurulan Sakarya Büyükşehir Belediyesi’ne ilk kademe belediyesi olarak bağlanmıştır. 2005 yılında Ahmediye, İlimbey, Karaçam, Şerefiye ve Nuriosmaniye köyleri orman köyü olarak Arifiye Belediyesine bağlanmıştır. Yüzölçümü 77 km², nüfusu 2021 yılına göre 47.851’dir. Belediye başkanı, 2019 yerel seçimlerinde, %60,82 oy oranıyla AKP’nin adayı İsmail Karakullukçu olmuştur.
Erenler
5747 sayılı büyükşehir belediyesi sınırlarında ilçe kurulması yasasına istinaden 22 Mart 2008’de Bekirpaşa ve Çaybaşıyeniköy belediyeleri kapatılıp Erenlere bağlanmış ve Erenler ilçesi kurulmuştur. Bölgenin fethi sırasında şehit olanların defnedildiği tepede bir de tekke bulunmaktadır. Yakınlarda Sakar Baba türbesinin de bulunmasından dolayı bölgeye Erenler adı verilmiştir. Yüzölçümü 134 km², nüfusu 2021 yılına göre 91.602’dir. Belediye başkanı, 2019 yerel seçimlerinde, %65,38 oy oranıyla AKP’nin adayı Fevzi Kılıç olmuştur.
Ferizli
Ferizli, adını yörede eski çağlardan itibaren çıkarıldığı bilinen demir madeninin Latince ismi olan Ferissium’dan alır. Osmanlı zamanında Firuzlu olarak kullanılan isim, zamanla günümüzdeki şeklini almıştır. 1965 yılına gelindiğinde 140 haneye ulaşan Ferizli, Karasu çevresinden göç almaya başlamıştır. 1970 yıllardan sonra Doğu Karadeniz’den göç almaya başlamıştır. 6 Mart 2000’de 23985 sayılı, R.G. yayımlanan 593 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile sonradan Sakarya Büyükşehir Belediyesi adını alan Adapazarı Büyükşehir Belediyesine dahil edilmiştir. Yüzölçümü 228 km², nüfusu 2020 yılına göre 27.652’dir. Belediye başkanı, 2019 yerel seçimlerinde, %64,36 oy oranıyla AKP’nin adayı İsmail Gündoğdu olmuştur.
Geyve
Geyve, 1830 yılından beri ilçe konumundadır. 1954 yılına kadar Kocaeli iline bağlıyken bu tarihten itibaren, Sakarya iline bağlanmıştır. Geyve, Sakarya’nın yüzölçümü bakımından en büyük, nüfus bakımından 3. büyük ilçesidir. İlçenin en önemli akarsuyu Sakarya Nehri ve Karaçay deresidir. Sakarya Nehri ilçe merkezinin hemen kenarından geçerken, Karaçay Deresi ise ilçenin ortasından akarak Sakarya Nehri’ne dökülür. Sakarya Nehri ovadaki tarımın can damarıdır. Arazinin Sakarya Nehri boyundaki %20’lik kısmı ova, kalan %80’i ise dağlık ve ormanlıktır. Yüzölçümü 780 km², nüfusu 2021 yılına göre 50.332’dir. Belediye başkanı, 2019 yerel seçimlerinde, %55,97 oy oranıyla AKP’nin adayı Murat Kaya olmuştur.
Hendek
Hendek, çok küçük bir bölümü Karadeniz Bölgesi, daha büyük bölümü Marmara Bölgesi sınırları içinde kalan, idari olarak Sakarya iline bağlı bir ilçedir. 1907 yılında belediye olan Hendek, 1926 yılında Kocaeli iline bağlı bir ilçe olarak yapılanmış, 1954 yılında merkezi Adapazarı olmak üzere oluşturulan Sakarya iline dahil edilmiştir. 3 Temmuz 2020’de meydana gelen havai fişek fabrikası patlamasıyla gündeme gelmiş, patlamada can kayıpları ve yaralanmalar yaşanmıştır. Yüzölçümü 581 km², nüfusu 2021 yılına göre 88.105’tir. Belediye başkanı, 2019 yerel seçimlerinde, %46,84 oy oranıyla BBP’nin adayı Turgut Babaoğlu olmuştur. Belediye başkanı ve 10 meclis üyesi, 9 Ocak 2020 tarihinde MHP’ye geçmiştir.
Karapürçek
Karapürçek, Sakarya’nin en eski bucaktır. Kuruluş tarihi belli olmamakla birlikte Bizanslılar zamanında büyük yerleşme yerlerinden birisi olduğu kabul edilmektedir. Bölgede 1967 yılında meydana gelen depremde Osmanlılardan kalan tarihi yapılar yıkılmış ve tahrip olmuştur. 1967-1968 yıllarında İmar ve İskan Bakanlığı tarafından planlı ve projeli olarak yeni yapılar yapılmıştır. Yüzölçümü 171 km², nüfusu 2021 yılına göre 13.181’dir. Belediye başkanı, 2019 yerel seçimlerinde, %53,54 oy oranıyla AKP’nin adayı Orhan Yıldırım olmuştur.
Karasu
Kaynarca
Kaynarca’nın kesin kurtuluş tarihi bilinmemektedir; Hoca köy adıyla anılan köyün daha sonra Şeyhler adını alarak bucak olduğu, 1288-1827 târihli tapu kayıtlarından anlaşılmaktadır. 1899’da meydana gelen büyük bir yangın sonucu devlet daireleri önce Şeyh Tımarı köyüne (1889-1909), sonra Kavacık Çorlar Köyü’ne (1909-1917) taşınır. 1917’de tekrar nahiye olarak teşkilatlanan Şeyhler, 25 Mart 1920’de Yunan işgaline uğramış ve 16 Nisan 1921’de geri alınmıştır. 2. kez 30 Nisan 1921’de işgale uğramış ve 3 Mayıs 1921’de Türk güçlerince işgalden kurtarılmıştır. 1922 yılında ikinci kez büyük bir yangın geçirerek 1922-1925 yılları arasında Topçu (Büyükkaynarca) Köyü’ne nakledilmiştir. Önce Kocaeli’ne bağlı olan Şeyhler 1868’de Kandıra’nın bir ilçesi olması üzerine Kandıra’ya bağlanmıştır. 1 Nisan 1959 yılına kadar Kandıra’nın bir bucağı olarak kalmıştır. 1 Nisan 1959’da 7033 Sayılı kanuna göre Kaynarca adıyla ilçe olmuş ve 21 Ocak 1966’da, 714 sayılı kanunla Sakarya iline bağlanmıştır. Yüzölçümü 360 km², nüfusu 2021 yılına göre 24.385’tir. Belediye başkanı, 2019 yerel seçimlerinde, %48,54 oy oranıyla AKP’nin adayı Murat Kefli olmuştur.
Kocaali
Kocaali’de 14 km uzunluğunda 500 metre genişliğinde kum plajı bulunmaktadır. İlçenin güneyinden başlayan Maden Deresi kuzeyde Karadenize dökülmektedir. İklim tipik Türkiye’de Karadeniz iklimi özellikleri göstermektedir. Tarihi özelliği olan alanlar şunlardır; Maden Deresi’nde Osmanlı döneminden kalma maden ocakları Şerbetpınarı’nda manastır, Gümüşoluk köyüdür. Yüzölçümü 315 km², nüfusu 2021 yılına göre 22.732’dir. Belediye başkanı, 2019 yerel seçimlerinde, %58,85 oy oranıyla AKP’nin adayı Ahmet Acar olmuştur.
Pamukova
Pamukova çevresinde tarih öncesi çağlara ait höyükler bulunmaktadır. Bunlar yörenin Neolitik ve Kalkolitik Çağlardan itibaren yerleşim gördüğüne işaret etmektedir. Osman Gazi zamanında, 1312’te Osmanlı topraklarına katılmıştır. Osmanlı döneminde, Akhisar ismiyle tanınan Pamukova Kocaeli’ne bağlı ilçe iken 1874’te Geyve ilçesine bağlı bir bucak hâline getirilmiştir. 1946 yılında belediye teşkilatı kurulmuş, 1987 yılında da Sakarya’ya bağlı ilçe konumuna getirilmiştir. Yüzölçümü 289 km², nüfusu 2021 yılına göre 30.028’dir. Belediye başkanı, 2019 yerel seçimlerinde, %48,78 oy oranıyla AKP’nin adayı İbrahim Güven Övün olmuştur.
Sapanca
Bilinen yazılı belgelere göre MÖ 1200 yılında Frigyalıların bölgeye gelmesiyle, bir yerleşim yeri olarak adı geçen Sapanca, gerçek anlamda M.S. 378 yılında Bitinya Krallığı tarafından kurulmuştur. 1837 yılında 2. Mahmut Döneminde Adapazarı kaza merkezi haline getirilmiştir. Sapanca buraya bucak olarak bağlanmıştır. İzmit – Bolu yolu Sapanca’dan geçmekteydi. Kâtip Çelebi, Cihannüma adlı eserinde bu yolun Sapanca kısmı hakkında yolun burada yarım km su içinden geçtiğini ve suların kabarık olduğu zaman üzengiye çıktığını kaydetmiştir. Sakarya’nın alan olarak yüzölçümü en küçük, nüfus yoğunluğu en fazla olan ilçesidir. Yüzölçümü 119 km², nüfusu 2021 yılına göre 44.001’dir. Belediye başkanı, 2019 yerel seçimlerinde, %51,79 oy oranıyla AKP’nin adayı Özcan Özen olmuştur.
Serdivan
Serdivan’ın yerleşim yeri olarak kullanılmasının Adapazarı’ndan daha sonra olduğu belirtilmektedir. İlk olarak 17. yüzyılda buraya yerleştirilen Rum tebaa tarafından kurulduğu tahmin edilmektedir. İlk adının ”Petrades” olduğuna ilişkin bilgiler bulunmaktadır. Zaman içinde ”Sardovan” ve bugünkü ifadeyle ”Serdivan” adı kullanılmaya başlamıştır. Yüzölçümü 11.321 km², nüfusu 2021 yılına göre 157.698’dir. Belediye başkanı, 2019 yerel seçimlerinde, %55,81 oy oranıyla AKP’nin adayı Yusuf Alemdar olmuştur.
Söğütlü
Söğütlü’nün tarihi MÖ 2340 tarihinde Akadlara kadar uzanır. Millî Mücadele döneminde çeşitli çetelerin de etki alanında bulunan bölge köyleri Yunanların çekilmesi sırasında yıkımlara uğramıştır. Daha önceleri bir nahiye merkezi iken, 20 Şubat 1956’da belediye statüsü alarak beldeye dönüşmüştür. Söğütlü, 9 Mayıs 1990’da kabul edilen ve 25 Mayıs 1990’da yürürlüğe giren 3644 sayılı kanun ile ilçe olmuştur. Yüzölçümü 141 km², nüfusu 2021 yılına göre 14.303’tür. Belediye başkanı, 2019 yerel seçimlerinde, %65,86 oy oranıyla AKP’nin adayı Koray Oktay Özten olmuştur.
Taraklı
Taraklı, bulunduğu konum itibarıyla doğusunda Bolu’nun Göynük ilçesine 28 km, batısında Geyve ilçesine 34 km, güneyinde Bilecik’in Gölpazarı ilçesine 30 km olmak üzere konumlanmış bir ilçesidir. 1289 senesinde Selçuklu Hanedanı gelmiştir. İlçenin Yusuf Bey Mahallesi’nde 7 asırlık çınar ağacı Osmanlı Kültürünü gelecek nesillere aktarmaktadır. Osmanlı devleti topraklarına kattığı her yerleşim yerine çınar ağacı dikme geleneğinin Taraklı’da da sürdürmüştür. Asırlık çınar ağacı büyük bir yangın tehlikesi geçirmiş ancak çok büyük bir zarar görmeden kurtarılmıştır. Taraklı ilçesi Türkiye’de 2016 itibarıyla 11 tane bulunan Sakin Kent unvanına sahip ilçelerden birisidir. Yüzölçümü 332 km², nüfusu 2021 yılına göre 6.861’dir. Belediye başkanı, 2019 yerel seçimlerinde, %61,15 oy oranıyla MHP’nin adayı İbrahim Pilavcı olmuştur.
